Erfgoedinnovatie Nederlands Jazz Archief

Nederlandse jazzhistorie, door de muzikanten zelf verteld

Nederlands Jazz Archief is weinig zichtbaar binnen de jazzwereld. Wij introduceerden het frame van de overlevering: musici vertellen en brengen zelf in beeld wat jazz betekent. Het resultaat is een levendige toegankelijke jazzhistorie geworden. Het jazzarchief Jazzhelden.nl staat stevig op de kaart en een nieuwe community van bezoekers ontstaat.

De jazz in Nederland behouden

Toen belangrijke jazzmuzikanten Rita Reys en Piet Noordijk kort na elkaar overleden ontstond het besef dat met hen ook verhalen over de Nederlandse jazz-historie verloren gingen. Het Nederlands Jazz Archief startte daarom een ambitieus project: het opnemen van 100 gefilmde jazzportretten waarin levende musici vertellen over de betekenis van jazz in hun leven.

Uit de subsidie-aanvraag door NJA: Jazzmuziek kent de goede gewoonte van de overdracht. Zowel verbaal als muzikaal. Beginnende jazzmusici hebben idolen, leermeesters en docenten, die hun muzikale kennis en ervaring hebben overgedragen op de nieuwe generatie. Het Nederlands Jazz Archief wil deze overlevering documenteren en doorgeven aan toekomstige generaties musici en liefhebbers. Elke muzikant heeft hierbij zijn eigen verhaal: hoe hij of zij zich de muziek en het instrument heeft eigen gemaakt, de invloeden van jazzhelden van weleer, de maatschappelijke achtergrond en de individuele omstandigheden. Op deze geheel persoonlijke wijze is het verhaal van de jazz nog niet eerder verteld.”

MV werd gevraagd om een online kader te ontwerpen voor de jazzportretten; een platform voor actieve ontsluiting van het jazzerfgoed in relatie tot de actuele praktijk.

MV gaf een lezing over het toegankelijk maken van erfgoed vanuit de belevingswereld van het publiek. Ik dacht met hen moet ik eens gaan praten, want zij begrijpen precies waar wij mee bezig zijn.

Paul GompesDirecteur Nederlands Jazz Archief

Mockups maken ideeën tastbaar

Om de mogelijkheden voor het platform te ontdekken zijn we visuele mockups (modellen op ware grootte) gaan maken. Tijdens sessies met de initiatiefnemers, collectiebeheerders, programmeurs van diverse podia en de techniekontwikkelaars verkenden we via deze mockups hoe de jazzportretten een toegang konden zijn naar biografieën, krantenknipsels, foto’s, oude posters en programma’s uit het archief. We bepaalden welke interactie we nastreefden; de informatie zou onbelemmerd en vrij van rechten te delen moeten kunnen zijn met de eigen achterban, het publiek, fans, studenten en overige geïnteresseerden.

Het NJA gebruikte de mockups tijdens gesprekken met DEN (Digitaal Erfgoed Nederland) om te bepalen hoe de data duurzaam en volgens open standaarden beschikbaar zou kunnen worden gesteld. Partners werden gezocht in Nederlandse dagbladen om de archiefpagina’s van ieder jazzportret mogelijk te maken door de rechten vrij te geven van beeldmateriaal. Ieder gesprek bracht wijzingen in de mockups van het platform.

Foto: Mike Breeuwer

Seize the moment

Tijdens de jaarlijkse Internationale Jazzdag presenteerden wij de mockups op groot bioscoopscherm om met het publiek van jazzmusici, vertegenwoordigers van jazzpodia, journalisten en jazzliefhebbers te bepalen of het platform aansloot bij de behoeften. Dit leidde tot een gedragen plan voor financiering. Diverse partners en fondsen maakten de realisatie mogelijk.

Vanwege de grondige fasen van ontdekken, definiëren en creëren verliep de stap naar implementatie soepel. MV richtte zich op het visual design en de communicatie rond de lancering. Een jaar later ging het platform jazzhelden.nl live in dezelfde zaal, onder passende begeleiding van een Jazzhelden band. MV interviewde na afloop bekende musici als Hans Dulfer en de nieuwe generatie Ntjam Rosie over de waarde van dit platform. Prikkelende uitspraken kregen een plek in de campagne om verdere bekendheid te geven aan Jazzhelden.nl.

Dat is wat je wilt! Samenwerken op gelijkwaardig niveau.

Paul GompesDirecteur Nederlands Jazz Archief

MV komt niet met hoogdravende ideeën die heel veel geld kosten maar minimale impact creëren – en geloof me, die zie ik óók regelmatig voorbijkomen. Bij MV hebben ze daarnaast oog voor de technische aspecten, waardoor het budget niet onder druk komt te staan.

Ward van WanrooijTechnisch ontwikkelaar NextFactory

Een creatief proces is niet alleen techniek of vormgeving, maar juist het gesprek eróver. Dat is wat je verder brengt. We hadden MV echt nodig om de stappen te zetten die nodig waren.

Paul GompesDirecteur Nederlands Jazz Archief

Jazz op de kaart

Jazzhelden heeft NJA stevig op de kaart gezet in de jazzwereld. De portretten worden veelvuldig online bekeken en tevens op NPO Cultura uitgezonden. Recent vertoonden KLM een speciaal programma rondom Jazzheld Henk Meutgeert op hun vluchten. Om de helden te volgen en in eigen land te zien spelen, is een actuele concertagenda toegevoegd. Jazzhelden zorgt zo voor een actieve verbinding tussen jazzhistorie en hedendaagse podia, musici en liefhebbers.

Op dit moment verkennen we nieuwe mogelijkheden voor de komende jaren.

MV heeft parallel aan Jazzhelden ook de website van NJA ontworpen, om de algehele online beleving van het archief te versterken.

In loze avonduren bezoek ik graag jazzhelden.nl
En iedere keer denk ik: ‘Wat hebben we in Nederland geweldige musici en wat houden ze van hun instrument’

Wilfried de JongProgrammamaker, presentator, auteur

De afgelopen jaren zijn een leerproces geweest over onze eigen organisatie. We verlenen echt een functie voor een community die met deze muziek bezig is en we weten nu dat verdieping belangrijker is dan verbreding.

Paul GompesDirecteur Nederlands Jazz Archief

De kracht van MV zit in het ontwerpen van die verdieping. We hebben het volste vertrouwen om weer met nieuwe ideeën te komen.

Paul GompesDirecteur Nederlands Jazz Archief

Meer weten over hoe wij met erfgoed omgaan?

Erfgoed vraagt om toegewijde archivarissen om collecties te behouden en toegankelijk te maken voor studie, onderzoek en inspiratie. Hoe een collectie te ontsluiten via digitale wegen gaat om veel meer dan zorgen voor toegankelijkheid en zorgvuldig aanbod uit het eigen archief. Het vraagt om een open houding naar de eigen collectie, zodat de betekenisgeving door publiek actief kan worden opgezocht.

Wilt u van gedachten wisselen over de mogelijkheden voor uw collectie, stuur ons een mail voor een kennismaking.

Kernteam

Nederlands Jazz Archief Paul Gompes
Jan Brouwer

Service design MV

Technisch ontwikkelaar Ward van Wanrooij

Collectiebeheerder Ditmer Weertman

Lancering en campagne Robert Soomer

Periode

2015 – 2016