De Nacht Club Academie biedt een inspirerende omgeving waarbinnen ambtenaren, wijkagenten, andere professionals en bewoners samen werken aan vertrouwen en veiligheid. Dat doen we met een beproefde social design aanpak. In kleine toegewijde teams, begeleid door ervaren ontwerpers, werken we aan specifieke vraagstukken. De nacht wordt vaak gezien als een bron van onveiligheid. In de Nacht Club Academie gebruiken we juist de kwaliteiten van de nacht. Ontdek hoe De Nacht Club Academie is ontstaan. Welke resultaten het teams uit Roosendaal, Rotterdam en Eindhoven heeft gebracht. En hoe onze academie aanpak van collectief leren rond complexe veiligheidsvraagstukken doorgroeit in Nederland.
Het ontstaan van De Nacht Club
In 2019 begonnen social designers Marjolein Vermeulen en Jaap Warmenhoven samen met de gemeente Rotterdam bijeenkomsten te organiseren in Rotterdam IJsselmonde onder de naam De Nacht Club. In het donker en buiten, en met de nacht als inspiratiebron. Ze nodigden bewoners en professionals uit om ‘under cover of night’ eerlijker, opener en gedurfder te zijn. Zoals in andere nachtclubs worden er relaties gesmeed, voor kort of voor het leven.
De Nacht Club is geboren uit het idee dat je in het donker ander gedrag vertoont. Bijvoorbeeld dat je wat makkelijker openhartig bent over hoe je je voelt. Of jezelf wat eerder toestaat associatief te denken, en een andere afslag te nemen. Dat zijn kwaliteiten die we kunnen gebruiken als we werken aan fijnere en veiligere buurten. Want onze ideeën over wat kan en mag, en over wie te vertrouwen is, die zitten nog wel eens vast. Dat geldt zowel voor bewoners als professionals. De Nacht Club zorgt voor een plek die niet te verwachten is: taal staat niet vast, rollen en verantwoordelijkheden ook niet.
Na Nacht Clubs in Rotterdam, Roosendaal en Amsterdam startte in 2022 de Nacht Club Academie. Een leeromgeving voor teams die met social design willen werken aan vertrouwen en veiligheid in hun stad of buurt.
Tussen hoe het hoort, en hoe het kan
Eind juni 2022 ging de eerste leercyclus van De Nacht Club Academie van start met vier teams van gemeente Rotterdam, Roosendaal en Eindhoven. Een half jaar leren en uitproberen met nieuw denken en doen in vier wijken. Elk van de teams begon met een eigen vraag en ontwikkelden daarvoor handelingsperspectief, dat radicaal verschilt van bestaande beleidsaanpak. Leren in de Nacht Club Academie vindt plaats in het spanningsveld tussen hoe het hoort en hoe het kan. Juist in die tussenruimte, waar leefwerelden kunnen synchroniseren, ontstaan kansen om de manier waarop we aan de stad werken te vernieuwen.
Benutten van rijkdom en nieuwe taal
Social design processen zijn rijk: ze leveren nieuwe kennis, verhalen en ervaringen op. Dat komt doordat social designers niet recht op hun doel af gaan, maar uitgebreid kijken en luisteren naar wat er rondom een vraagstuk speelt. De academie begon met vragen rond onveiligheid, overlast, criminalisering en een grote afstand tussen bewoners en professionals. Niemand wist dat het enkele maanden later over spijbelen, bouncers, nachtlijnen en helpers zou gaan.
Collectief leren in de praktijk
Tijdens een intensief half jaar kwamen de teams samen tijdens vier leerdagen waarin ervaringen werden uitgewisseld en gewerkt werd aan een nieuwe kijk op het vraagstuk. Tijdens deze academiedagen kwam inspiratie van (on)verwachte experts als jongerenfluisteraar Judella Rimon, lector Publiek vertrouwen in veiligheid Marnix Eysink Smeets, nachtclubeigenaren Now&Wow en schrijver en theatermaker Marjolijn van Heemstra. In tussengelegen periode experimenteerden teams met het maken van nacht club interventies en ontmoetingen in hun eigen wijk.
Resultaat & doorwerking
De resultaten van het traject waren uitnodigende perspectieven en concrete tools. Deze leidden tot veel enthousiasme. En ze werken door in het dagelijkse werk van deelnemende teams:
Team Hoogvliet ontwikkelde ‘Help!’, een praktisch perspectief om bewoners te activeren. Het team leerde op basis van gelijkwaardigheid samen te komen met bewoners en professionals. Goede hulpvragen stellen in plaats van helpen is een leidend principe geworden en verankerd in de wijkaanpak in de komende jaren.
Team Roosendaal ontwikkelde ‘de Schemerclub’, nadat ze schrokken van de grote afstand tussen hun collega’s en de bewoners van de nacht. De gemeente gaat de Schemerclub breder inzetten bij het versterken van de relatie tussen gemeente en stad, en de uitvoering van het collegeakkoord.
Team Charlois ontwikkelde een ‘wijkakkoord zonder papier’, en presenteerden een volgestickerde lantaarnpaal aan de wethouder. Veel ‘nieuwe’ bewoners zijn in beeld en aan het woord gekomen. Zowel ambtenaren als wijkraadsleden pakken meer ruimte binnen de procedures om de wijkraad echt verlengstuk te maken van de wijk.
Team Eindhoven onderzocht in Vanavond niet hoe jongeren hun wereld beschermen. Inzichten over het ‘toelatings-beleid’ van jongeren zijn toegepast op het vraagstuk overlast rond vuurwerk in Eindhoven, en aangeboden aan de partners van het Embassy Lab Jonge Aanwas, waaronder VNG, Ministerie van Justitie.
Expositie in Timmerhuis
Na het leertraject startte een expositie ‘Let the night’ in het gemeentehuis van Rotterdam. In maart en april 2023 programmeerden we met VONK innovatiecentrum verschillende workshops rond de expo. Wat betekent het echt om iemand, of een buurt te helpen? Hoe vermijd je dat bewoners halve ambtenaren moeten worden om gehoord te worden? Wat doe je als jongeren je niet toelaten in hun belevingswereld? Hoe raak je uit de dagelijkse groef, terwijl je werkt aan veranderlijke vragen rond veiligheid en vertrouwen? Deze vragen stonden centraal tijdens practica, een deep dive en rondleidingen.
Ruim 300 mensen deden mee aan de programmering. Nog veel meer mensen – van beleidsstrategen tot wijkmanagers, jongeren en kunststudenten tot wijkagenten – hebben de expo bezocht en beleefd.
De Nacht Club realiseert een tijdelijke autonome zone voor bewoners en functionarissen in de publieke ruimte. De realisatie van deze tussenruimte (ook wel ‘liminale ruimte’) helpt om daar waar vernieuwing nodig is, bestaande structuren en processen te doorbreken.
Spin-off: nieuwe academies in Amsterdam en Utrecht
Geïnspireerd door de collectieve leeromgeving van de Nacht Club Academie ontwerpen en begeleiden Jaap en Marjolein van de Nacht Club sinds september 2023 twee academie trajecten voor Gemeente Amsterdam en Rijkswaterstaat.
In Amsterdam Nieuw-West vormt straatafval op hete plekken de aanleiding om te leren hoe het samenspel tussen gemeente, bewoners en ondernemers anders vorm kan krijgen. Teams van ambtenaren en bewoners werken daarin samen met klimaatkunstenaar Theo Rekelhof, social designers Myrthe Veeneman, Myrthe Krepel en Esmé Calis. Een nieuwe expositie – de Afval Expofette – opende op eind januari 2024 in het Tuinstadhuis.
Met als motto “Kun je dat maken?!” onderzoeken we met Rijkswaterstaat wat social design kan betekenen voor de sociale veiligheid binnen de organisatie. Drie teams zijn sinds februari 2024 van start. Een expositie opent eind mei.
Spin-off: social design onderzoek voor veiligheidsprogramma’s in Rotterdam
De Nacht Club werkt op dit moment met Gemeente Rotterdam aan een verkenning hoe social design kan bijdragen aan het meerjarig programma Preventie met Gezag en aan de Ondermijningsaanpak. Een van de perspectieven die we onderzoeken voor het programma is blijverschap, het nieuwe leiderschap. Hoe zetten we de kwaliteit van blijven in voor onze jongeren? Voor de Ondermijningsaanpak verkennen we het spanningsveld tussen drugsgebruik en ondermijnende criminaliteit.
Meer weten over Nacht Club activiteiten of interesse in de academie?
Neem contact op of neus verder op www.denachtclub.com
Kernteam
Initiatief, ontwerp en begeleideing Nacht Club Academie Jaap Warmenhoven en Marjolein Vermeulen
Social designer en begeleider teams Myrthe Veeneman, Myrthe Krepel, Lotte de Haan, Imke Sloos
Experts Dorian Kingma, Judella Rimon, Mark Jurgens, Razia Jaggoe, Marnix Eysink Smeets, Now&Wow, Marjolijn van Heemstra
Partner Nacht Club Academie VONK innovatiecentrum Rotterdam
Partner De Nacht Club Embassy of Safety
Projectondersteuning Martine van van den Boogert
Partner team Eindhoven Embassy Lab Jonge Aanwas
Mogelijkmaker van ontwerp academie Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie
Dank aan alle deelnemers programma 2022 van gemeente Rotterdam, Roosendaal en Eindhoven
Periode
2022 – 2023